ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի հայտարարությունը Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարի այսօրվա պնդումների վերաբերյալ` կապված հայ գերիների հետ

Արթուր Հայրապետյան Մայիս 12, 2021

ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի հայտարարությունը Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարի այսօրվա պնդումների վերաբերյալ՝ կապված հայ գերիների հետ

2021 թվականի մայիսի 11-ին Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարը հայտարարել է.

«Անցյալ տարվա նոյեմբեր ամսվա վերջին Հայաստանի զինծառայողների՝ Ադրբեջանի տարածք անօրինական ներթափանցելու, դեկտեմբեր ամսին ադրբեջանցի զինվորականների զոհվելու ու վիրավորվելու հետ կապված միջադեպերը Ադրբեջանի դեմ իրականացված ռազմական հանցագործություն են։ Ադրբեջանի հատուկ ծառայության մարմինների իրականացրած գործողությունների արդյունքում սադրիչ-դիվերսիոն գործողություն իրականացրած հայ զինծառայողներից մի քանիսը ոչնչացվել են, իսկ մի քանիսը՝ ձերբակալվել։ Ներկայումս նրանց հետ կապված քննչական գործողությունները շարունակվում են»:

Հաշվի առնելով, որ հարցը վերաբերում է հայ գերիների իրավունքներին, ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանն արձանագրում է, որ Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարի նշված պնդումները կոպտորեն ոտնահարում են միջազգային մարդասիրական իրավունքը, այդ թվում՝ մարդու իրավունքները:

Իրականությունն այն է, որ առկա է ընթացիկ, բաց զինված հակամարտություն (armed conflict): Միջազգային [մարդասիրական] իրավունքի տեսանկյունից սա նշանակում է, որ անկախ նրանից` 2020թ. նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունից հետո են գերեվարվել, թե ոչ, նրանք իրավական կարգավիճակով գերի են և պետք է ազատ արձակվեն անհապաղ՝ առանց որևէ նախապայմանի:

Այս հարցն ադրբեջանական իշխանություններն արհեստական ձգձգում են՝ իրավական գործընթացների բացահայտ չարաշահմամբ, նրանց ներկայացնելով՝ իբրև ահաբեկիչներ ու անազատության մեջ պահելը, միջազգային կանոնների խախտմամբ, օգտագործելով՝ որպես պատիժ:

Մինչդեռ, սա ավտոմատ կիրառման ենթակա միջազգային գործողության համընդհանուր պահանջ է: Հակառակը կոպտորեն ոտնահարում է մարդու իրավունքների միջազգային պահանջները և միջազգային մարդասիրական իրավունքը, այդ թվում՝ Ժնևի 1949թ. երրորդ կոնվենցիան: Գերիների ազատ արձակումը և վերադարձը պետք է դիտարկվի բացառապես մարդու իրավունքների և մարդասիրական գործընթացի շրջանակում:

Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպանի ուսումնասիրությունները, գերիների ու անհայտ կորածների ընտանիքների բողոքների քննության արդյունքները շարունակաբար հաստատում են, որ ադրբեջանական իշխանությունները միջազգային պահանջների կոպիտ խախտմամբ արհեստական ձգձգում են հայկական կողմի գերիների ազատ արձակումը, դիտավորյալ չեն հայտնում գերիների իրական թիվը:

Նրանք այս քաղաքականությամբ խախտում են գերիների իրավունքները, հոգեկան տառապանքներ են պատճառում գերիների ու անհայտ կորածների ընտանիքներին, առաջացնում են լարվածություն հայ հասարակությունում:

Գերիների ազատ արձակման հարցի բացարձակ հրատապությունը պետք է դիտարկել նաև Ադրբեջանի իշխանության մարմինների հայատյացության ու թշնամանքի քաղաքականության համատեքստում։

Ուստի, հաշվի առնելով միջազգային մարմինների մարդասիրական մանդատները և դերը մարդու իրավունքների (կյանքի իրավունքն առաջնահերթ) պաշտպանության հարցում` ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանը հրավիրում է նրանց ուշադրությունը Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարի մմիջազգային մարդասիրական իրավունքը, այդ թվում՝ մարդու իրավունքները խախտող նշված հայտարարությանը՝ բարձրացնելով գերիների ազատ արձակման ու վերադարձի ուղղությամբ վճռական միջոցներ ձեռնարկելու, խնդրի քաղաքականացումը դադարեցնելու հրատապ անհրաժեշտության հարց։

Statement of Armenia’s Human Rights Defender on today’s assertions of the Minister of Foreign Affairs of Azerbaijan regarding Armenian captives (prisoners of war)

On May 11, 2021, the Minister of Foreign Affairs of Azerbaijan stated:

"The incidents related to the illegal entry of Armenian servicemen into the territory of Azerbaijan at the end of November last year, the death and wounding of Azerbaijani servicemen in December are a war crime committed against Azerbaijan. As a result of the operations carried out by the Azerbaijani special services, some of the Armenian servicemen who carried out provocative and subversive operations were killed and some were arrested. Investigations into them are ongoing."

Considering that the issue concerns the rights of Armenian captives (and prisoners of war), the Human Rights Defender of Armenia states that the above-mentioned statements of the Minister of Foreign Affairs of Azerbaijan grossly violate the international humanitarian law, including human rights law.

The reality is that there is an ongoing, open armed conflict. From the point of view of international [humanitarian] law, this means that regardless of whether or not they were taken captive (prisoners of war) after the November 9, 2020 tripartite declaration, they are prisoners of war, captives by legal status; they should be released immediately, without preconditions. 

This issue is artificially delayed by Azerbaijani policy by openly abusing legal processes, presenting them as terrorists and in violation of international rules, using detention as punishment.

All the while, that is a universal demand requirement for the implementation of international rulings to be applied automatically. 

The opposite grossly violates international human rights requirements and the international humanitarian law, including the 1949 1949 Geneva Convention. The release and return of prisoners should be considered solely in the context of the human rights and humanitarian processes.

The Human Rights Defender’s monitoring, as well as the results of the investigation of the complaints received continuously confirm that the Azerbaijani authorities, in gross violation of international requirements, artificially delay the release of the Armenian captives, and deliberately do not disclose the actual number of prisoners.

With this policy, they are violating the rights of prisoners and causing mental sufferings to the families of the captives and the missing persons, as well as are causing tension in the Armenian society.

The absolute urgency with respect to the issue of the release and return of captives must be considered in the context of the policy of hate speech and Armenophobia by Azerbaijani authorities.

Therefore, taking into account the humanitarian mandates of international bodies and their role in human rights (the priority of right to life) protection, the Human Rights Defender of Armenia draws their attention to the mentioned statement of the Minister of Foreign Affairs of Azerbaijan violating the international humanitarian law, including human rights law` raising the urgent need to take decisive measures for the release and return of all captives.

Կիսվել